از آنجایی که درختان سیب به نور کامل خورشید نیاز دارند. منطقه کشت باید جایی باشد که درختان در مرحله رشدی خود روزانه 6 ساعت یا بیشتر نور دریافت کنند. با این حال درختان سیب جوان ممکن است در مواجه با نور زیاد دچار آفتاب سوختگی شوند. برای جلوگیری از این مشکل میتوانید در زمانی که درختان هنوز جوان هستند از رنگ سفید روی تنه و شاخه های بزرگ استفاده کنید. رنگ سفید علاوه بر محافظت از آن بخش از درخت موجب منعکس شدن نور می گردد.
این حفاظ رنگی را میتوان در چند سال اول استفاده کرد تا زمانی که درخت کانوپی ( مجموع شاخ و برگ ، سایه انداز ) مناسب برای محافظت از اندام های زیرین خود را تشکیل دهد.
تاثیر نور:
درختان سیب برای تولید میوه به نور نیاز دارند. شاخه هایی که در معرض نور قرار دارند تولید میوه هایی بیشتر و بزرگ تر میکنند در حالی که شاخه هایی که در سایه قرار دارند تشکیل میوه در آن ها متوقف می گردد. به همین دلیل روش هرس درخت اهمیت بسیار زیادی دارد. با انتخاب روش صحیح هرس به شاخه های پائینی کمک می شود تا نور مورد نیازشان برای تولید میوه را دریافت کنند.
نیاز سرمایی درختان سیب:
از آنجایی که درختان سیب نیاز سرمایی نیز دارند هر نوع درخت سیبی در تمام مناطق شکوفه دهی و تشکیل میوه موفقی نخواهد داشت. بیشتر درختان سیب نیاز به 900 تا 1200 ساعت سرما دارند که شامل ساعت هایی می گردد که دما 7 درجه سانتی گراد یا کمتر است اما دیگر واریته هایی که به سرمای کمتری نیاز دارند فقط 100 تا 400 ساعت سرما مورد نیازشان است.
نیاز آبی درختان سیب:
یکی از شایع ترین علل زوال یا مرگ درختان عدم توازن در تقاضا و عرضه آب به درخت است. درختان تازه کاشته شده به آبیاری متوسط به صورت هفتگی نیاز دارند. آب باید روی دور کم تنظیم شود تا به عمق خاک برسد و ریشه ها با دنبال کردن آب از حالت سطحی خارج و به خوبی توسه پیدا خواهند کرد. درختانی که از زمان کاشت آن ها مدت زمان لازم گذشته و به خوبی در خاک مستقر شده اند به آبیاری کمتری نیاز دارند اما نباید خاک به مدت طولانی خشک بماند.
خاک مورد نیاز برای کشت درخت سیب:
درخت سیب خاک با اسیدیته پائین یا خنثی را ترجیح میدهد ( PH بین 5.8 و 7 ). درختان سیب میتوانند در طیف وسیعی از خاک ها رشد کنند و از نسبت به بافت خاک در مقایسه با سایر درختان میوه حساسیت کمتری دارند. اما خاک لومی ( ترکیبی از سه جز شن ، رس و سیلت ، حد واسط خاک شنی و رسی ) را ترجیح میدهند.
خاک باید زه کش خوبی داشته باشد. خاک هایی که مدت زیادی خیس باقی می مانند منجر به ایجاد پوسیدگی طوقه در سیب می شوند. معمولا خاک هایی که دارای میزان بالایی از مواد آلی هستند ساختار بهتری داشته و توسعه ریشه در ان ها بهتر انجام میگردد.
نکات مهم در رابطه با درخت سیب :
هنگام انتخاب درخت سیب برای کاشت در باغ خود، درختهایی را انتخاب کنید که مناسب منطقه شما باشد و حتما سایز و مقاومت درخت نسیت به آفات و بیماری های درخت سیب را نیز در نظر بگیرید. اگر چه برخی از گونه ها خود گرده افشان هستند، بهترین گرده افشانی زمانی اتفاق می افتد که دو یا چند واریته برای دگرگرده افشانی کاشته شده باشند. این تکنیک موجب اطمینان از تشکیل میوه می شود. از کاشت تعداد زیاد درخت سیب بدون رعایت فاصله مناسب خودداری کنید زیرا در این حالت درختان بر روی هم سایه انداخته و مانع رسیدن نور به یکدیگر می شوند که در نتیجه آن تعداد میوه ها کاهش یافته و تهویه هوا بین درختان به سختی انجام می شود و بدون تهویه مناسب درختان در معرض حمله آفات و بیماری ها قرار می گیرند.
آفات و بیماری های مهم درخت سیب:
کرم سیب
کرم سیب با نام علمی Cydia pomonella آفتی کلیدی در محصولات میوه دانه دار می باشد. که علاوه بر سیب، این آفت به گلابی، گردو، به و برخی از میوه های هسته دار نیز حمله می کند و باعث زیان اقتصادی در تولید میوه می شود. کرم سیب آفتی دائمی است و اغلب باعث خسارات بسیار زیاد می شود که منجر به ریزش زودرس میوه، کرم خوردگی میوه و کاهش شدید عملکرد و کیفیت محصول میشود. کرم سیب در واقع تخمخوار است و براي رسیدن به دانه از بافت میوه نیز تغذیه میکند. حمله آفت در مراحل اولیه رشد میوه باعث ریزش آن میشود. این آفت به عنوان یکی از رایجترین حشرات زیانآور درختان میوه سردسیري است که در صورت عدم کنترل به موقع، شدت خسارت آن به شدت بالا رفته و در شرایط مناسب این حشره میتواند حتی تا 90 درصد محصول را نیز از بین ببرد. این آفت از نظر شدت خسارت روي سیب در درجه اول و سپس روي گلابی و میوه به داراي اهمیت اقتصادي می باشد. میوه هاي آلوده به این آفت اگر در ابتداي رشد باشند، ریزش میکنند ولی اگر در مراحل بعدي رشد باشند، روي درخت میمانند ولی به علت شکل ظاهري از ارزش بازاري آنها کاسته میگردد. این آفت هرساله در ایران درختان میوه میزبان، به ویژه درختان سیب را با جمعیت چشمگیري مورد حمله قرار میدهد و خسارت آن از سطح زیان اقتصادي تجاوز میکند بنابراین این آفت به صورت آفت کلیدي مطرح شده است و کنترل تلفیقی آن همواره از اهداف باغداران بوده است.
نحوه خسارت کرم سیب:
در ابتدا، لاروهای جوان (در نسل اول) زمانی که میوه ها به اندازه فندق می باشند به آنها حمله ور می شوند، یک حفره کوچک درست در زیر پوست میوه ایجاد می کند و پس از تغذیه چند روزه تا هسته میوه را سوراخ می کند و یک سوراخورودی برجسته قرمز رنگ روی پوست میوه ایجاد می کند که این سوراخ توسط فضولات خشک لاور مسدود شده است.
در داخل میوه، لارو بخش زیادي از گوشت میوه را می خورد و همچنین به هسته ها حمله می کند و دالانهاي ایجادي با فضولات قهوهاي رنگ پر می شود . نقطه ورود آفت در سطح میوه بسیار بزرگتر می شود زیرا بافت خورده می شود و لارو در نهایت یک سوراخ خروجی کوچک ایجاد میکند. گاهی اوقات یک لارو قبل از تکمیل مرحله رشدي خود به میوه دیگري در همان نزدیکی و یا در تماس حمله می کند، بنابراین میوه هاي آسیب دیده تمایل به ریزش زودرس دارند. خسارت آفت به ویژه
پس از ظهور نسل دوم لاروها می توانند جدي باشد. در صورت عدم استفاده از ترکیبات شیمیایی در تولید میوه، کرم سیب می تواند باعث کاهش شدید عملکرد محصول شود.
خسارت در نسل دوم بیشتر از نسل اول است چرا که جمعیت کرم سیب در این نسل افزایش یافته است. این آفت در مناطق مختلف ایران 2 تا 4 نسل داشته و در نسل اول در مقایسه با سایر نسل ها خسارت کمتری داشته و بیشترین خسارت آن مربوط به نسل های آخر آفت است. به همین دلیل خسارت آن در آخر تابستان و پاییز خصوصا روی سیب، به و گلابی خیلی شدید است. یک لارو معمولا فقط به یک میوه حمله می کند و میوه ها به ندرت توسط بیش از یک لارو مورد حمله قرار می گیرند. خسارت به طور کلی در مناطقی که سالانه دو نسل یا بیشتر وجود دارد، بیشتر است.
در گردو در نسل یک شب پره های اوج اول موجب ریزش میوه می شوند ولی اوج دوم ریزش ندارد. لاروهای حاصل از نسل 2 آفت از هر نقطه گردو می توانند داخل گردو شوند ولی ترجیحا از محل اتصال دو میوه گردو داخل می شوند. وقتی گردو سفت می شود ممکن است نفوذ لارو داخل میوه تا یک هفته طول بکشد.
مبارزه تلفیقی مدیریت آفت کرم سیب:
نصب تله های فرمونی: موثرترین روش برای زمان بندی استفاده از حشره کش ها، تله فرمونی و محاسبه درجه روز است. تله گذاری به کشاورز اجازه می دهد بدانند که هر نسل یا پرواز آفت چه زمانی آغاز می شود. محاسبه درجه روز به آنها امکان می دهد بدانند که تخم گذاری چه زمانی رخ می دهد و نسل بعدی چه زمانی شروع به پرواز می کند. تعداد 3 تله فرمونی دلتا در هر ایستگاه پیش آگاهی برای این منظور توصیه می شود.
کنترل غیر شیمیایی کرم سیب:
استفاده از ارقام زودرس، این امر به ویژه در آب و هوای گرمتر که آفت نسل های بیشتری دارد و منجر به فشار جمعیت بالاتر می شود، مهم می باشد.
بهداشت باغ، هر هفته یا دو هفته یکبار، میوه های آلوده را که در سطح پوست آنع=ها حفره های پر از فضولات حشره مشاهده می شود جدا کرده و از بین ببرید. حذف میوه های آلوده قبل از اینکه لاروها به اندازه کافی بالغ شوند و نسل بعدی را شروع کنند می تواند یک روش بسیار موثر برای کاهش جمعیت باشد.
استفاده از تله های فرمونی، ممکن است به کاهش جمعیت آفت کمک کند و در ترکیب با روش های دیگر می تواند تاثیر داشته باشد.
استفاده از کارتن های موجود دار با عرض 5-8 سانتی متر بر روی تنه ارقام سیب با پوست صاف مانند سیب رد دلیشز، که مکان های مناسبی برای شفیره شدن ندارند بهترین کارایی را دارد. علاوه بر این، اگر این کارتن ها به موقع حذف و از بین نروند می توانند جمعیت را افزایش دهند.
کنترل شیمایی کرم سیب:
زمان بندی مناسب برای استفاده از حشره کش ها برای موثر بودن در برابر کرم سیب بسیار مهم است. سمپاشی باید قبل یا درست در زمان تفریخ تخم ها صورت گیرد، قبل از آن که لارو آفت وارد میوه شود. با توجه به چند نسلی بودن این آفت، مبارزه شیمیایی با این آفت نیز در چندین نوبت انجام می گردد. سموم توصیه شده جهت کنترل این آفت: سم سایپرمترین، استامی پراید، ایندوکساکارب، تیاکلوپراید، لوفنورون، کلرپیریفوس متیل می باشد.
نکته:
-در رابطه با سموم توصیه شده استامی پرید برای کنترل کرم سیب در مناطق کوهستانی برای مبارزه با نسل اول کرم سیب ثبت شده است.
-ایندوکساکارب در مناطق کوهستانی با دو نسل آفت اثر مطلوب تری دارد.
-در مناطقی که خسارت لیسه نیز وجود دارد، پیشنهاد می شود در نوبت اول از سم ایندوکساکارب یا لوفنورون استفاده شود.
-از لوفنورون و ایندوکساکارب با توجه به ماهیت عملکرد آنها، باید 3-4 روز قبل از بقیه ترکیبات حشره کش استفاده شود.
بیماری لکه سیاه سیب:
لکه سیاه سیب توسط قارچ Venturia inaequalis ایجاد می شود. این بیماری یکی از مهمترین بیماری های سیب در ایران است که تقریبا در تمام باغات سیب خسارت اقتصادی به بار می آورد. خسارت این بیماری بیشتر در مناطق دارای بهار مرطوب و خنک، شدید بوده و می تواند تا 70 درصد محصول را از بین ببرد. لکه سیاه سیب، بطور مستقیم با کاهش کیفیت و کمیت میوه و غیرمستقیم با ریزش برگ ها و حساس نمودن آن به سایر عوامل بیماری زای زنده، آفات و همچنین سرمای زمستانه باعث ایجاد خسارت می شود.
علایم بیماری لکه سیاه سیب:
علایم این بیماری بیشتر در قسمت های فوقانی گیاه و به ویژه در برگ ها و میوه ها بوده و در دمبرگ ها، گل ها، کاسبرگ ها، پایه ها، شاخه های جوان و فلس های جوانه نیز مشاهده می شود.
علائم بیماری لکه سیاه روی برگ
بیماری لکه سیاه در اوایل بهار بر روی برگهای جوانه زده با علامت مناطق سبز روشن تر با حاشیه نامشخص در مقایسه با بافت برگ اطراف، ظاهر می شود. در ادامه آلودگی افزایش یافته و با تولید اسپور غیرجنسی، به رنگ زیتونی و مخملی در می آیند. برگ های جوان و شاداب حساسیت بیشتری نسبت به این بیماری از خود نشان می دهند. لکه ها، روی سطح فوقانی برگ واضح تر بوده و با مسن شدن برگ ها بافتهای مجاور لکه ضخامت بیشتری پیدا می کند. با افزایش تعداد و گسترش لکه ها، ریزش نابهنگام روی می دهد.
علائم بیماری لکه سیاه روی دمبرگ ها و کاسبرگ ها
آلودگی گل در زمان گلدهی در قاعده گل و کاسبرگ بصورت لکه های کوچک به رنگ سبز تیره نمایان می شود. بر روی دمبرگها لکه های کشیده تشکیل می شود. گاهی وقوع یک لکه روی دمگل باعث خشیدگی آن و در نتیجه ریزش میوه می شود.
علائم بیماری لکه سیاه سیب روی میوه
علائم خسارت میوه ها عموما بشکل تاول زده بوده و حاشیه مشخصی دارند. اولین علامت قابل توجه روی میوه، مناطق تاول زده است که به سرعت به ضایعات مخملی، سبز تا قهوه ای زیتونی تبدیل می شود. عفونت های میوه های جوان باعث بدشکلی میوه می شوند زیرا بافت سالم همچنان در حال رشد است.
میوه ها در مراحل اولیه رشد حساسیت بیشتری به بیماری دارند. اما در ادامه روی میوه های بزرگتر، لکه ها سطحی بوده و مشهود نمی باشد ولی در زمان نگهداری در انبار این لکه ها بزرگ شده و به صورت لکه های سیاه رنگ در می آیند. همچنین در زیر محل استقرار قارچ در ناحیه لکه ها، لایه ای بسیار نازک از چوب پنبه تشکیل می شود و بعضی مواقع ترک هایی در منطقه چوپ پنبه ای شده به چشم می خورد که عوامل ساپروفیت از این برگها وارد میوه می شوند.
کنترل بیماری لکه سیاه سیب:
کنترل زراعی و مکانیکی
– یکی از مهمترین راهکارها برای کنترل بیماری لکه سیاه سیب، جایگزینی ارقام قدیمی با ارقام جدید سازگار به شرایط اقلیمی و مقاوم یا متحمل در برابر بیماری است.
– جمع آوری و انهدام برگها و میوه های ریخته شده در کف باغ می تواند در کاهش میزان آلودگی اولیه بیماری و کنترل آن بسیار موثر باشد.
– رعایت فاصله کاشت و هرس درختان، زمانی که هوا در بین تاج درختان به خوبی جریان یابد، ساعات خیسی برگها کاهش یافته و شرایط آب و هوایی برای وقوع بیماری نامساعد می گردد.
– انجام شخم زمستانه
– کنترل علف های هرز باغات، باعث پایین آمدن میزان رطوبت و کاهش آلودگی می شود.
کنترل شیمیای بیماری لکه سیاه سیب
با توجه به اینکه احتمال بروز مقاومت به قارچکش ها در قارچ عامل این بیماری بالا می باشد، بهتر است در هر فصل از قارچکش های توصیه شده به صورت تناوبی استفاده شود. همچنین تکنولوژی سمپاشی در کاربرد قارچکش ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. سموم توصیه شده جهت کنترل بیماری، قارچکش کاپتان، لونا، فلینت، ناتیو، استروبی، بایکور، آتیس و دودین می باشد.
استفاده از هر یک از قارچکش های ثبت شده برای کنترل بیماری لکه سیاه سیب، به شرح زیر توصیه می شود:
نوبت اول: از مرحله نوک نقره ای تا تورم جوانه های گل
نوبت دوم: پس از ریزش گلبرگ ها
در صورت ادامه روند افزایش بیماری، سمپاشی های بعدی با فاصله زمانی 14 روز بعد از سمپاشی دوم (در صورت نیاز و براساس نظر کارشناس گیاهپزشک) قابل توصیه می باشد.
بیماری آتشک سیب
بیماری آتشک یا بادزدگی با نام علمی (Fire Blight) یک بیماری باکتریایی بوده و عامل این بیماری Erwinia amylovora می باشد. بیماری آتشک یکی از مهمترین بیماری های درختان دانه دار (سیب، گلابی، به) می باشد. بیماری آتشک اندامهای مختلف گیاه مثل گل، برگ، میوه، شاخه های جوان، شاخه های بزرگ و تنه اصلی را مورد هجوم قرار می دهد و به آنها خسارت وارد می کند. گلها حساسترین اندام گیاه هستند.
علائم بیماری آتشک سیب
باکتری آتشک باعث آلودگی و ایجاد بلایت یا سوختگی در اندامهای زیر می شود:
گل:
گلها که حساسترین اندام در درختان میوه دانه دار هستند، عموما در اوایل فصل بهار علائم آلودگی را نشان می دهند. ابتدا حالت آبسوخته پیدا می کنند و پس از مدتی پژمرده م یشوند و رنگ قهو های به خود م یگیرند. در این مرحله باکتری عامل بیماری به شدت تکثیر پیدا می کند و باعث آلودگی سایر اندامهای گیاه مثل برگها و شاخه های جوان می شود یا باعث نفوذ عامل بیماری به داخل آوندها می شود.
برگها:
بیماری در طول رگبرگ اصلی و رگبرگهای جانبی امتداد پیدا می کند و برگ به رنگ قهوه ای تیره در می آید و در صورت شرایط محیطی مناسب کل برگ را فرا می گیرد و برگها به رنگ قهوه ای و سوخته در می آید و مدتها روی درخت باقی می مانند.
شاخه های جوان:
توسعه بیماری از محل شکوفه ها و برگ های آلوده به سمت شاخه های جوان باعث سوختگی و خمیدگی قسمت های نازک شاخه می شود، به طوری که قسمت های انتهایی شاخه حالت عصایی به خود می گیرد که یکی از علائم بارز بیماری آتشک است. روی شاخه های جوان قطره هایی مشاهده می شوند که حاوی میلیون ها سلول باکتری بوده و یکی از راه های گسترش بیماری است.
میوه ها:
آلودگی میوه ها از طریق دم گل انجام میگیرد و به علت آلودگی یا از همان ابتدا تبدیل به میوه نمی شوند یا اینکه میوه ها، کوچک و نارس، قهوه ای و چروکیده و سپس مومیایی می شوند و رنگ سیاه به خود می گیرند.
شاخه های بزرگ و تنه درخت:
آلودگی شاخه های بزرگ و تنه درختان از طریق سرایت آلودگی از شاخه های جوان انجام می گیرد. باکتری با نفوذ به شاخه های بزرگ و تنه درختان شانکر ایجاد کرده و در محل شانکر ابتدا پوست حالت فرورفته و تیره پیدا می کند، به طوری که با این تغییر رنگ و شکل در محل شانکرها به راحتی آلودگی قابل تشخیص است.
شاخه های بزرگ و تنه درختان:
آلودگی شاخه های بزرگ و تنه درختان از طریق سرایت آلودگی از شاخه های جوان انجام می گیرد. باکتری با نفوذ به شاخه های بزرگ و تنه درختان شانکر ایجاد کرده و در محل شانکر ابتدا پوست حالت فرورفته و تیره پیدا می کند، به طوری که با این تغییر رنگ و شکل در محل شانکرها به راحتی آلودگی قابل تشخیص است.
کنترل بیماری آتشک سیب:
روش های متعددی برای مبارزه با بیماری آتشک سیب به کار گرفته شده است ولی تا کنون روش قاطعی برای مبارزه با آن ارائه نشده است و عموما از تلفیق روش ها برای کنترل بیماری استفاده می کنند. از جمله:
پرهیز از کاشت مخلوط درختان میوه دانه دار، این موضوع مرحله گلدهی را طولانی می کند و زمان بیشتری برای رشد و تکثیر در اختیار باکتری می گذارد. عبور کوتاه و سریع از مرحله گل یکی از راهکارهای مهم مدیریت بیماری آتشک است که با احداث باغ های یکدست حاصل می شود.
استفاده متعادل از کودهای شیمیایی، در مدیریت کنترل بیماری آتشک پرهیز از مصرف بیش از نیاز کودهای ازته و عدم تحریک رشد رویشی گیاه و استفاده از کودهای پتاسه و رعایت تعادل بین ازت و پتاسیم کاملا مفید و موثر می باشد. این موضوع بخصوص در اوایل فصل رشد (بهار) که حساس ترین مرحله آلودگی و گسترش بیماری است اهمیت زیادی دارد. همچنین پتاسیم و کلسیم در دسترس درخت، از طرق مختلف می توانند نقش مثبت و مهمی در کاهش بیماری داشته باشند.
بهداشت باغ و هرس مناسب، با توجه به وسعت دامنه میزبانی باکتری عامل آتشک که بسیاری از آنها بصورت علفهای هرز در باغ حضور دارند مبارزه مستمر و اصولی با علف های هرز به کاهش آلودگی کمک می کند.
ضدعفونی ادوات پس از انجام هرس شاخه های آلوده، از نکات مهم برای پیشگیری از گسترش بیماری است. به این منظور استفاده از چسب هرس یا محلول سمی اکسی کلرور مس به نسبت 3 در هزار برای جلوگیری از ورود عامل بیماری زا و از جمله باکتری عامل آتشک به بافت های داخلی گیاه ضروری است.
در قالب مبارزه شیمیایی نیز استفاده از ترکیبات مسی مانند اکسی کلرور مس، بردوفیکس و نوردوکس توصیه می شود.
