کودهای زیستی 

به طور کلی اصطلاح “کود” برای “بارور کردن ماده یا حامل” استفاده می شود، به این معنی که هر ماده ای که حاوی یک یا چند عنصر ضروری نظیر (نیتروژن، فسفر، پتاسیم، گوگرد، کلسیم، منیزیم، آهن، منگنز، مولیبدن، مس، بور، روی، کلر، سدیم، کبالت، وانادیوم و سیلیکون) باشد کود نامیده می شود. بنابراین، کود به منظور افزایش حاصلخیزی خاک مورد استفاده قرار می گیرد.

کود های زیستی حاوی ریزموجوداتی است که هنگامیکه بر روی بذر، سطح ریشه و یا در خاک استفاده می شوند موجب تحریک و افزایش رشد گیاه می شوند. در طول سالهای اخیر، کودهای شیمیایی به کشاورزان کمک بسیاری کرده است تا میزان محصولات کشاورزی را برای رفع تقاضای روزافزون افزایش دهند. با این حال، مصرف بیش از حد از این کود ها مضر است زیرا علاوه بر اینکه باعث آلودگی هوا و آب می شوند خاک را هم از وجود مواد معدنی تخلیه می کنند. بنابراین، لازم است که به سمت کشاورزی ارگانیک پیش برویم که یکی از ارکان آن استفاده از «کودهای زیستی» است.(رهروان رویش سبز)

کود بیولوژیک

“بیو” به معنی “زندگی” است. بنابراین، بر اساس تعریف، کود بیولوژیک، میکروارگانیسم‌هایی هستند که قادرند عناصر غذایی خاک را در یک فرایند زیستی تبدیل به مواد مغذی همچون ویتامینها و دیگر مواد معدنی کرده و به ریشه گیاه برسانند. کودهای بیولوژیک به استفاده از میکروبها به جای مواد شیمیایی برای افزایش تغذیه خاک اشاره دارند. در نتیجه، باعث آسیب کمتر به خاک و همچنین مانع آلودگی آن می شوند و این چیزی است که کشاورزی ارگانیک به آن اهمیت می دهد زیرا آنها کاملا سازگار با محیط زیست هستند.

اصطلاح “کود بیولوژیک” در طی 20 سال گذشته با تعاریف متفاوتی بیان شده است، به این دلیل که با گذشت زمان درک بهتری از ارتباط بین  میکروارگانیسم های ریزوسفر و گیاه حاصل شده است. در سال 2005 کود بیولوژیک به عنوان “محصولی حاوی میکروارگانیسم های زنده که  به صورت مستقیم یا غیرمستقیم رشد و عملکرد محصول را از طریق مکانیزم های مختلف اعمال می کند “تعریف شد.

کودهای بیولوژیک قادرند عناصر غذایی مورد نیاز گیاه را از فرم غیرقابل استفاده برای گیاه به فرم قابل استفاده تبدیل کنند. این میکروارگانیسم ها به مواد آلی برای رشد و فعالیتشان در خاک نیاز دارند و مواد مغذی را برای گیاهان فراهم می کنند. میکروارگانیسم های موجود در کود بیولوژیکی چرخه مواد مغذی طبیعی خاک را احیا می کند و ماده آلی خاک را تولید می کند. استفاده از کودهای زیستی، موجب بهبود رشد گیاهان می شوند، در حالی که پایداری و سلامت خاک نیز افزایش می یابد. (رهروان رویش سبز)

کود های بیولوژیکی منابع تجدید شدنی کم هزینه ای از مواد مغذی گیاهی هستند که مکمل کودهای شیمیایی می باشند. کود های بیولوژیکی نیتروژن و فسفر را از طریق فعالیت های خود در خاک یا ریزوسفر تولید می کنند و آنها را در دسترس گیاهان قرار می دهند.

استفاده از کود های بیولوژیک به دلیل افزایش بهبود خاک، به حداقل رساندن آلودگی های محیط زیست و کاهش استفاده از مواد شیمیایی اهمیت دارد. کودهای زیستی پروسه های میکروبی خاصی را در خاک تسریع می کنند که میزان دسترسی مواد مغذی را در فرمی که به آسانی توسط گیاهان قابل جذب است افزایش می دهد.

انواع کودهای بیولوژیک:

1.باکتری

2.قارچ

3.سیانو باکتری ها

باکتری ها:

شما ممکن است در مورد گره های تثبیت کننده نیتروژن در ریشه های حبوبات مطالعه کرده باشید. این یک نمونه عالی از کود زیستی است. گره ها بوسیله اتصال باکتری ریزوبیوم ( Rhizobium ) با ریشه های این گیاهان شکل می گیرند. این ارتباط سودمند است و بنابراین “همزیستی” نامیده می شود. (رهروان رویش سبز)

این گره ها  به تثبیت نیتروژن اتمسفر به اشکال ارگانیک کمک می کنند تا به فرم قابل استفاده توسط گیاهان تبدیل شوند. افزودن ریزوبیوم ها به مزارع، یک شیوه معمول برای اطمینان از مقدار مناسب نیتروژن در خاک است.

نمونه هایی از باکتری هایی که به عنوان کود های بیولوژیکی عمل می کنند عبارتند از آزوسپیریلوم( Azospirillum )و ازتوباکتر (Azotobacter). این باکتری ها در خاک زندگی می کنند. ازتوباکتر معمولا با محصولاتی مانند پنبه، گندم، خردل، ذرت و غیره استفاده می شود.

قارچ

همزیستی متقابلی میان ریشه یک گیاه و قارچ ها وجود دارد. این قارچ های همزیست “Mycorrhizae” نامیده می شوند. قارچ مایکوریزا فسفر موجود در خاک را به فرم قابل جذب برای گیاهان تبدیل می کند. گیاهانی که با این قارچ ها رشد می کنند، ویژگی های دیگری نیز دارند مانند:

• تحمل نسبت به شرایط خشکسالی و شوری.

• مقاومت در برابر عوامل بیماری زایی ریشه.

• افزایش رشد و نمو گیاه.

سیانوباکترها

این میکروارگانیسم ها، باکتری های سبز-آبی در آب و روی زمین وجود دارند. آنها همچنین به تثبیت نیتروژن اتمسفری کمک می کنند. نمونه هایی از این سیانوباکترها Oscillatoria، Nostoc، Anabaena و ..  می باشند.

ارتباط همزیستی بین فرن آزولا آبزی و آنابنا برای مزارع برنج بسیار مهم است. در این رابطه، باکتری آنابنا کربن و نیتروژن را از گیاه دریافت و به فرم قابل استفاده برای گیاه تبدیل می کند. این میکروارگانیسم ها  مواد آلی را به خاک اضافه می کنند که موجب افزایش باروری زمین های برنج می شود.(رهروان رویش سبز)

امروزه بسیاری از کود های بیولوژیکی به صورت تجاری تولید و در بازار جهت مصرف کشاورزان در دسترس می باشند. کودهای بیولوژیک نه تنها به افزایش مواد مغذی موجود در خاک کمک می کنند، بلکه وابستگی به کودهای شیمیایی را نیز کاهش می دهند. این کودها به حفظ محتوای مواد معدنی در خاک کمک می کنند و میزان زیادی از آلودگی محیط زیست را کاهش می دهند.